Macar Mutfağı 

Bizim burda ne yenir?

Macarlar kahvaltı, öğle ve akşam yemeği olarak ne yerler, ne severler acaba?

Standart Macar yemeklerden veya tariflerinden bahsetmek istemem. En popüler macar yemekleri zaten az çok herkes bilir (mesela Gulaş çorbası…), bilmezse Google’e girip bu konuyla ilgili bir çok yabancı ve Türk bloger’in yazısını bulabilir.  Onun yerine daha çok Macarların yemek kültüründen söz etmeme izin verin!

Macaristanda’iken mutlaka denemeniz gereken yemeklerden, tatlıları tanıtayım! Haydı bakalım!

Macarlar (Türkler kadar olmazsa da…) kendi yemek kültürüne önem verir. Macaristan’da bir çok meyve, sebze yetiştiği için, yemek kültürümüzde geniş çeşitte meyveler ve sebzeler bulunuyor. Genelde bu sebzeler, meyveler çorbada kullanılıyor, salata alışkanlığımız zayıf… Evet, doğru okudunuz: bizim burada meyvelerden çorba yapılıyor: vişneli, şeftali, elma vs. çorbası! Artı soğuk içiliyor ve restoranlarda ana yemekten önce yenir.  Yabancılar için biraz tuhaf bir adettir.

Biberlerimizde (paprika) çok meşhur: acı, hafif acı ve tatlı toz ve pul biberlerimiz mevcut. Paprikayı hemen hemen her yemekte kullanırız, tatlılar hariç 🙂 Ve ne kadar enteresan: Paprika ile ilgili ilk kaynaklarımız 1604’ten, Osmanlı egemenliğinden kalmış, o zamanki ismi ‘Türk bibermiş’.

Aslında Macar mutfağında paprikadan sonra en çok kullanılan malzeme: soğan, şarımsak ve patates. Anneannem mesela neredeyse her gün paprikalı patates yapar: bir gün çorba olarak, sonraki gün patatesli makarna olarak (baharatı paprika). “ Fakirlerin yemeği! diyip geçer hep. İşte çocukken öyle alışmış ve bu tür yemeklerden asla vazgeçmez. Önemli bir malzememiz daha var: eksi kaymak, Macarcası “Tejföl”: bu da hemen hemen her yemeğimizde bulunuyor.

Et konusunda Macarlar genelde tavuk, dana, hindi, ördek, ve domuz et yerler. Domuz yağ ve etinin yayılma sebebi Osmanlı döneme dayanıyor. Bu dönemde Osmanlı askerler Macarların çoğu evcil hayvanlarını, domuzlar hariç alıp götürmüşler. Bize bir tek domuzlar kalmış:)

Ayrıca bir çok bugünkü Macar yemeği Osmanlılar’dan devralmışız. Örneğin: poğaça, sarma, dolmalar, domates, haşhaş, patlıcan, mısır, pirinç, kahve… bütün hepsi Macaristan’a Osmanlılar sayesinde gelmiş.

Kahvaltı kütürümüz

Kısacası:  Zayıf! Neredeyse yok diyecek kadar az….

Ahh… kahvaltı diyince Türkiye’deki o zengin, harika kahvaltı kültür geliyor aklıma:  her şeyden bol çeşit, beyaz peynir, zeytin, reçeller, sebzeler… İşte bir Türk kahvaltıdan sonra bizim kahvaltımızın olduğunu diyemiyoruz 🙂 Var’da maalesef Macarlar kahvaltıya pek önem vermezler, belki hafta sonu, vakitleri olduğu zaman kendilerine bir şeyler hazırlıyorlar. Genelde bir sandviçi, yumurtayı, yada Macarların meşhur kakaolu çöreklerini (kakaós csiga= kakaolu salyangozu) yerler.  Bu aralar müsli ve yulaf lapası tercih edilmeye başladı, yanına çeşitli meylerle yenir: sağlıklı ve doyurucu! İçecek olarak çoğu zaman kahve, çay, süt, sıcak kakao içerler.

Öğle ve akşam yemeği

Mezeler bizde pek yoktur. Belki azcık paprika soslu yada tereyağlı ekmek parçası yeriz, o kadar. Macar mutfağında çorba olarak Gulaş Çorbası, tavuk çorbası, fasulye çorbası ve balık çorbası meşhur, ve az önce bahsettiğim soğuk meyve çorbalar.

Peki Macarlar’in en sevdiği ana yemekleri neler? Macaristan’a geldiğinizde bunları deneyin, sonra yorumlarınızı, tecrübeleriniz benimle paylaşmanızı beklerim:) Tavsiyelerim arasında domuz etli yemek olmayacak. Ayrıca domuz etli yemekleri denemek isteyenler bana  mesaj atarsa önerlerimi yollarım.  

Kaz ciğeri (Libamáj zsírjában) Kendi yağında kızartılmış kaz ciğer, yanına haşlanmış patates veriliyor. Veya kaz ciğerini püre şeklinde de yiyebilirsiniz, ozaman yanına tost vererek servis ediyorlar

Gulaş çorbası (Gulyás leves): Çeşitli sebzelerden yapılır: patates, soğan, havuç, domates. Kırmızı toz biber ve sığır eti.

Ujhazi Tavuk çorbası (Újházi tyúkhúsleves)

Balık çorbası (Halászlé): Yine kirmizi biber, sogan ve balik olarak sazan filetosu

Kırmızı biberli dana/ tavuk eti (Borjúpaprikás nokedlivel): Acı biberli sosta pişmiş dana/tavuk eti, gulaş çorbanın kuru versiyonu, yanına mantıya benzeyen hamur parçaları veriliyor.

Paprikali tavuk  (Paprikás csirke)

Langoş (Lángos): bir şey çabuk atıştırmak gerekirse Langos uygun bir yemektir. Pişiye benziyor, üzerine kaşar ve krema ekleniyor. Çarşılar’da (Market Hall), halk pazarında kesin bulacaksiniz 🙂 

Av etleri

1.  Kaz budu
2.  Hindi budu
3. Ceylan eti
4. Ördek eti

Av etlerin yanına genelde haşlanmış patates ve lahana turşusu servis edilir

Macar tatılar

Macarlar tatlı yemeği ve yapmayı da çok sever.  Ev’de genelde elmalı, erikli yada tatlı peynirli turta yaparlar (Almás rétes/ almás pite)

Benim en sevdiğim Macar tatlısı Aranygaluska: dövülmüş cevizli hamur parçalar, üzerinde vanilya krema bulunur.

Haşhaş tohumlu veya cevizli rulo (Mákos/ diós bejgli): genelde Noel bayram döneminde yapılır.

Bu tür geleneksel tatlılar hemen hemen her cafe’de ve pastanede bulunur. Bir macar aileyi ziyaret etme şansınız olursa elmalı/ tatlı peynirli turta yapmalarını rica edin 🙂

Diğer meşhur, kaçırılmaz tatlılarımız: 

Dobos torta: içinde katmanlar halinde çikolata krema olan pandispanya altın renkli bir seker kaplamayla kaplıdır.

• Gundel krep (Gundel Palacsinta): bademle yada dövülmüş cevizle doldurulmuş krep, üzerinde bol bol çikolata sos. Genelde restoranlarda bulunuyor.

• Kestane püresi

• Eszterházy torta

• Somlói Galuska

• Kürtös kalács: şehirde bir çok yerde bulabilrisiniz. Türkiyede “Makara” olarak biliniyor.  Bir cok çeşiti mevcut: hindistan cevizli, çikolatali, sade, cevizli, tarçinli vs. 

• Peynirli ‘bohca’ ve kakaolu ‘saylangoz’: Macarların en sevdiği kahvaltı pastaları